ΤΟ ΣΚΙΤΣΟ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ


Ήταν ένα χειμωνιάτικο βράδυ πριν κάποια χρόνια στη Θεσσαλονίκη, όταν, φοιτητής ακόμη, αποφάσισα να παρακολουθήσω στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» την παρουσίαση του καινούργιου τότε βιβλίου του Μίμη Ανδρουλάκη, «Μν». Δυστυχώς, επειδή τα παραλιακά καφέ δικαιώνουν πλήρως τις θεωρίες περί της σχετικότητας του χρόνου, έφτασα αρκετά καθυστερημένα. Το θέαμα που αντίκρισα έξω από το χώρο της παρουσίασης, θα ταίριαζε γάντι με την εποχή, καθώς σε λίγες μέρες έρχονται οι αποκριές: μαυροντυμένες γυναίκες, ηλικιωμένοι με στολή μακεδονομάχου, κοντοκουρεμένοι νεαροί και βουλευτές, που αργότερα γίνανε νομάρχες, διαδηλώνανε με κεντρικό σύνθημα «έξω αλήτη απ’ τη Θεσσαλονίκη». Επειδή το κρύο ήταν τσουχτερό, κάποιοι ανάψανε και μια ωραία φωτιά, με καύσιμη ύλη το προς παρουσίαση βιβλίο. Με προσποιητή αφέλεια ρώτησα κάποιον από το πλήθος τι συμβαίνει. « Ο Ανδρουλάκης βρίζει το Χριστό», μου απάντησε.. Και στο ερώτημα τι ακριβώς γράφει η απάντηση ήταν: «σιγά να μη διάβασα αυτό το σίχαμα».
Αν στην Ελλάδα τα πράγματα παίρνουν, ως συνήθως, κωμικοτραγικές διαστάσεις, αλλού η κατάσταση είναι τραγική. Όπως είναι γνωστό, σε διάφορες μουσουλμανικές χώρες υπάρχουν μεγάλες αντιδράσεις με αφορμή τη δημοσίευση ορισμένων σκίτσων του Μωάμεθ από τη δανέζικη εφημερίδα “Jyllands-Posten”. Δυστυχώς, οι αντιδράσεις αυτές δεν έχουν μείνει στο επίπεδο των διαμαρτυριών και των ειρηνικών διαδηλώσεων, αλλά έχουν στοιχίσει ως τώρα τη ζωή 11 ανθρώπων στο Αφγανιστάν και ενός καθολικού ιερέα στην Τουρκία από τις σφαίρες 16χρονου φανατικού. Η κατάσταση είναι έκρυθμη και μετά βίας ελέγχεται από τις κυβερνήσεις. Το ερώτημα που τίθεται σχεδόν πάντα σε παρόμοιες καταστάσεις σύγκρουσης, είναι εάν πρόκειται για έναν μεγάλο πόλεμο πολιτισμών. Είναι έτσι τα πράγματα;
Αν υπήρχε ένας ακριβής ορισμός της έννοιας «πολιτισμός», αναμφίβολα θα εμπεριείχε τον παράγοντα της γνώσης. Υπάρχει λοιπόν αυτή η γνώση στη προκειμένη περίπτωση; Κατά πάσα πιθανότητα όχι.
Τα κεντρικά συνθήματα των διαδηλώσεων, όπως αυτά μεταδίδονται από τα ΜΜΕ, είναι: «Ζήτω το Ισλάμ! Καταστρέψτε τη Δανία! Καταστρέψτε το Ισραήλ! Καταστρέψτε τον Μπους! Καταστρέψτε την Αμερική!». Φαίνεται λοιπόν καθαρά, ότι η αντίδραση των διαδηλωτών δεν επικεντρώνεται στο γεγονός της δημοσίευσης των σκίτσων, αλλά επεκτείνεται στους συνήθεις υπόπτους κάθε φορά ( ΗΠΑ και Ισραήλ). Παρασυρμένοι από τα (δικαιολογημένα κάποιες φορές) αντιδυτικά στερεότυπα, θολωμένοι από μίσος, αναμασούν την ίδια συνθηματολογία, ανεξαρτήτου αιτίας. Άλλωστε, πόσοι από αυτούς έχουν δει τα «καταραμένα σκίτσα»; Η άγνοια λοιπόν, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και η αντιδυτική ρητορική των καθεστώτων που τους κυβερνούν, οδηγούν με ασφάλεια στο μίσος και στο φανατισμό.
Στην Ευρώπη, τη θέση του φανατισμού παίρνουν πολλές φορές ο ρατσισμός και η αλαζονεία. Ας θεωρήσουμε ότι τα σκίτσα καλώς δημοσιεύτηκαν, αφού αυτό επιβάλλει και η ελευθερία της έκφρασης του καθενός μας. Η Μουσουλμανική θρησκεία όμως απαγορεύει όλες τις απεικονίσεις του Προφήτη. Αμέσως μετά τη δημοσίευση των σκίτσων στη μικρή δανέζικη εφημερίδα, οι εκπρόσωποι της Μουσουλμανικής κοινότητας στη χώρα, διαμαρτυρήθηκαν με επιστολές. Η απάντηση ήταν του στυλ «δημοσιεύω ότι θέλω». Στη συνέχεια ζήτησαν να δουν τον Πρωθυπουργό. Αυτός απαξίωσε να τους δεχθεί. Βλέπουμε πως και στις δύο περιπτώσεις δεν υπάρχει ούτε ευγένεια, ούτε διπλωματία και κανενός είδους ευελιξία. Οι μουσουλμάνοι αντιμετωπίστηκαν αλαζονικά, σχεδόν ρατσιστικά. Η άγνοια του τι θα επακολουθούσε ήταν δεδομένη, αφού οι περισσότεροι Δανοί γνωρίζουν το Ισλάμ μόνο μέσα από τα ΜΜΕ.
Πρακτικές σαν την προηγούμενη συμβαίνουν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και είναι αποτέλεσμα της παρεξήγησης της έννοιας «αφομοίωση». Αφομοίωση των μεταναστών δεν σημαίνει ότι θα γίνουν σαν και μας, θα ασπαστούν τα ήθη μας, θα πιστέψουν στη θρησκεία μας και θα ακολουθήσουν τον τρόπο ζωής μας. Η άγνοια των πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών και ο εθνοκεντρικός αυτισμός, οδηγούν στη μη κατανόηση του γεγονότος, ότι το αυτονόητο του ενός, μπορεί να είναι προσβλητικό για τον άλλον. Έτσι, είναι φανερό ότι δεν έχουμε να κάνουμε με έναν πόλεμο πολιτισμών, αλλά με έναν πόλεμο αγνοιών, φόβων και αμάθειας, ή αν θέλετε, με έναν πόλεμο απολίτιστων. Οι αλαζόνες και ρατσιστές της μιας πλευράς πολεμούν με τους φανατικούς και μισαλλόδοξους της άλλης, με θύματα την λογική, την ειρήνη και την πρόοδο. Το να καις ένα βιβλίο που δεν διάβασες, να σκοτώνεις για ένα σκίτσο που δεν είδες, να καταριέσαι μια ταινία που δεν παρακολούθησες, να μισείς και να προσβάλλεις έναν πολιτισμό που δεν γνωρίζεις, είναι πάνω από όλα βλακεία. Και δυστυχώς αυτή παραμένει ακόμη ανίκητη.