ΚΟΙΝΟΤΟΠΙΕΣ

Το θέμα που δόθηκε για ανάπτυξη στους υποψήφιους των πανελληνίων εξετάσεων στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας ήταν το ακόλουθο:
"Ο Δήμος σας διοργανώνει μια εκδήλωση με θέμα την παράδοση. Ως εκπρόσωπος της μαθητικής σας κοινότητας αναλάβατε τη σύνταξη ενός κειμένου που θα εκφωνηθεί στην εκδήλωση. Σ’ αυτό να αναφέρετε τις αιτίες για τις οποίες πολλοί νέοι σήμερα έχουν απομακρυνθεί από την παράδοση και να προτείνετε τρόπους επανασύνδεσής τους με αυτήν".
Όσο ενδιαφέρον και αν είναι το συγκεκριμένο θέμα, έχει μέσα του μια άποψη διαχρονικής κοινοτοπίας: ...πολλοί νέοι σήμερα έχουν απομακρυνθεί από την παράδοση... Η συγκεκριμένη διατύπωση θα μπορούσε να σταθεί σε οποιαδήποτε ιστορική περίοδο. Πάντα η κοινή αντίληψη θεωρεί τους νέους απομακρυσμένους από κάθε είδους παράδοση. Αν συνέβαινε όμως αυτό, παραδόσεις δε θα υπήρχαν. Οι κατά καιρούς καταστροφικές νέες γενιές θα τις είχαν εξαφανίσει.
Οι παραδόσεις φαίνονται ότι υπόκεινται και αυτές σε ιδιότυπους νόμους φυσικής επιλογής. Όταν είναι δυναμικές, ζωντανές και ποιοτικές, δεν έχουν ανάγκη κανενός μέτρου και καμιάς στήριξης. Όταν παύουν πια να αφορούν τις κοινωνίες και ο ρόλος τους δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του θυμικού τους και της πραγματικότητας, τότε σιγά σιγά φθίνουν και πιθανώς να χάνονται στη λήθη του χρόνου.
Ας μιλήσουμε όμως με παραδείγματα. Οι δικτατορίες της ανατολικής Ευρώπης είχαν δια νόμου απαγορεύσει τη θρησκεία. Μισός και πλέον όμως αιώνας απαγόρευσης δε στάθηκε ικανός να μεταβάλλει το θρησκευτικό συναίσθημα των λαών. Με την πτώση των καθεστώτων, οι πολίτες αυτών των χωρών ξαναγύρισαν στα πιστεύω τους και στις εκκλησίες τους. Η θρησκευτική τους παράδοση ήταν προφανώς ισχυρότερη από μια επιβαλλόμενη πολιτική ιδεολογία. Στη χώρα μας κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός προσπάθησε με τις Δελφικές Γιορτές να αναβιώσει το αρχαιοελληνικό πνεύμα. Το νεκρό πνεύμα προφανώς δεν αναστήθηκε και η προσπάθεια απέτυχε. Οι παραδόσεις λοιπόν, ούτε καταργούνται, ούτε επιβάλλονται με το ζόρι.
Στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, ιδιαίτερη ευχάριστη εντύπωση προκαλεί η δυναμική της δημοτικής μουσικής. Τα παραδοσιακά ωδεία είναι γεμάτα σπουδαστές, τα cd δεξιοτεχνών παραδοσιακών οργάνων πουλάνε όσο ποτέ και οι συναυλίες τους έχουν αξιοσημείωτη επιτυχία. Χαρακτηριστικές είναι οι συνεργασίες του Πετρολούκα Χαλκιά με Ινδούς οργανοπαίχτες. Παρ όλη τη δυσκολία των ακουσμάτων, οι συναυλίες ήταν sold out και τα cd που κυκλοφόρησαν εξαντλήθηκαν στη συντριπτική τους πλειοψηφία από νέους ανθρώπους. Το φαινόμενο αυτό προφανώς δεν είναι τυχαίο. Τα παραδοσιακά μας μουσικά ηχοχρώματα θεωρούνται και από ξένους ειδικούς υψηλότατης αισθητικής και οι αυτοσχεδιασμοί μεγάλων μας οργανοπαικτών (Κόρος, Πετρολούκας, Σαραγούδας) συγκρίνονται με τους αντίστοιχους παγκοσμίου φήμης μπλουζιστών ή τζαζιστών.
Η παράδοση όταν μιλάει στην ψυχή, έχει δυναμισμό και την ικανότητα να ανανεώνεται δεν έχει να φοβηθεί τίποτα και κυρίως καμιά παγκοσμιοποίηση. Απλώς θα την χρησιμοποιήσει για να βελτιωθεί και να προχωρήσει. Και για να την ανακαλύψουμε δεν είναι ανάγκη να κοιτάμε προς τα πίσω ("όπισθεν ολοταχώς" που έλεγε ο Χριστόδουλος) αλλά δίπλα μας. Συνεχίζει το ταξίδι της με τα όπλα της, χωρίς να έχει ανάγκη από αυτόκλητους προστάτες, που συνήθως είναι κήνσορες ηθικοπλαστικών συντηρητικών μηνυμάτων.

(Στη δεύτερη φωτογραφία αριστερά, ο τεράστιος Αχιλλέας Χαλκιάς).