ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Το, ίσως, πιο αδικημένο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού είναι η μυθολογία του. Οι μύθοι των αρχαίων προσπάθησαν να εξηγήσουν συμβολικά τα μεγάλα μυστήρια της ζωής, όπως τη γέννηση, τον έρωτα, τον πόνο, τη φιλία, την προδοσία, την ανδρεία, την εξουσία και το θάνατο. Μια ενδελεχής ανάλυση των ακραίων κάποτε ιστοριών των ηρώων, των ημίθεων και των θεών, δίνει πολλές φορές ενδιαφέρουσες εξηγήσεις σε απορίες για την ανθρώπινη και την κοινωνική συμπεριφορά. Δυστυχώς, η εφαρμογή των αυστηρών ηθικοπλαστικών κανόνων του παράξενου εννοιολογικού μίγματος, που ονομάζεται ελληνοχριστιανισμός, απώθησε την αρχαία μυθολογία από την συλλογική μνήμη. Ακόμα και σήμερα όμως, κάθε λαός και κάθε έθνος, για να μπορέσει να καλύψει κενά, λάθη και ανασφάλειες, δημιουργεί τους δικούς του μύθους. Οι μύθοι αυτοί, δημιουργούν τελικά στερεότυπα, τα οποία πολλές φορές αναφέρονται σε πραγματικότητες που δεν υπάρχουν, σε πραγματικότητες φανταστικές και εικονικές.
Στη σύγχρονη Ελλάδα, οι μύθοι και τα στερεότυπα είναι περισσότερα και από τους άνεργους πτυχιούχους. Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό με τα υβριστικά συνθήματα των μελών της ΔΑΠ εναντίον του Γ. Παπανδρέου, θυμήθηκα μια φράση που αποτελεί έναν από τους χαρακτηριστικότερους νεοελληνικούς μύθους: « Το επαναστατικό και προοδευτικό φοιτητικό κίνημα». Όπως δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά, δεν υπάρχει και μύθος χωρίς αιτία. Η συγκλονιστική, θυσιαστική και μοναδική μαζική στη διάρκεια της δικτατορίας εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου και της Νομικής, προσέδωσε ιδιότητες στο φοιτητικό κίνημα που ποτέ δε δικαίωσε.
Το να ζητάς από νέους ανθρώπους να βρίσκονται σε μια διαρκώς επαναστατική και ανατρεπτική διάθεση είναι ουτοπικό. Να έχεις όμως την απαίτηση να φέρνουν νέες ιδέες και να αυξάνουν το κοινωνικό βηματισμό προς τα μπρος είναι απλώς αυτονόητο. Υπάρχουν όμως στα ελληνικά πανεπιστήμια οι συνθήκες εκείνες που βοηθούν την ανάπτυξη ιδεών, που προάγουν τη γνώση και την καινοτομία; Η απάντηση είναι σαφώς όχι. Οι γκρίζες αίθουσες και τα άθλια και βρώμικα αμφιθέατρα σε κάνουν να θες να σηκωθείς να φύγεις. Οι σχέσεις καθηγητών και φοιτητών είναι πολλές φορές ανύπαρκτες. Υπάρχουν στρατιές άριστων και επιμελών φοιτητών, που πέρασαν απαρατήρητοι από τους καθηγητές τους γιατί δεν ανήκαν σε κανέναν κομματικό φορέα, ή δεν ήταν παιδιά συναδέλφων τους. Η οικογενειοκρατία στο ελληνικό πανεπιστήμιο είναι ίσως μια από τις απογοητευτικότερες καταστάσεις που μπορεί να συναντήσει κανείς νέος και φιλόδοξος άνθρωπος. Δεκάρια, μεταπτυχιακά και διδακτορικά μοιράζονται αφειδώς και χωρίς αιδώ σε συγγενείς και κομματικά ημέτερους. Από την άλλη, οι φοιτητικές παρατάξεις, που είναι ένα παραμορφωμένο συχνά αντικαθρέφτισμα των κομμάτων, διαγωνίζονται στο ποιος θα κάνει το καλύτερο πάρτυ, όταν οι αρχηγοί τους δεν συμμετέχουν σε διάφορες συναλλαγές με τους καθηγητές. Στους κόλπους τους δεν αναπτύσσεται τίποτα καινούργιο και απλώς αναμασώνται ιδεολογικά σχήματα άλλων εποχών. Η συνθηματολογία τους δεν είναι πολιτική αλλά αμιγώς χουλιγκάνικη (ο Βουλγαράκης πάντως ήταν καταπληκτικός στο ρόλο του Τσουκαλά, με μια καλή περούκα θα ήταν τέλειος). Αποκορύφωμα της κατάντιας του φοιτητικού κινήματος είναι βέβαια η παγκόσμια πατέντα της ανικανότητας εδώ και πολλά χρόνια να ανακοινώσει ένα και μοναδικό αποτέλεσμα στις εκλογές του. Αποτέλεσμα αυτού του νεοελληνικού πανεπιστημιακού καρακιτσαριού είναι η αποστασιοποίηση της πλειοψηφίας. Η αποστασιοποίηση γεννά αδιαφορία και η αδιαφορία συντηρητισμό.
Έτσι λοιπόν, το φοιτητικό κίνημα όχι απλά δεν είναι προοδευτικό, αλλά εύκολα θα χαρακτηριζόταν οπισθοδρομικό. Διάφορες δημοσκοπήσεις που έχουν γίνει τελευταία, δείχνουν πως οι νέοι εμπιστεύονται περισσότερο από όλα τον στρατό και την εκκλησία. Η ιδεολογία της επταετίας φαίνεται πως εμπνέει και οδηγεί ακόμη. Φυσικά για αυτό δεν φταίνε σίγουρα οι νέοι. Αυτά ακούνε από τους γονείς, τους δάσκαλους και τους καθηγητές όταν τους κουνάνε το δάκτυλο για να τους διδάξουν «ηθικές αξίες» και με τέτοιες αντιλήψεις είναι εμποτισμένο το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Οι καθημερινές κορώνες των πολιτικών για διαφθορά, διαπλοκή, σκάνδαλα, σήψη, (αλήθεια, αυτούς δεν αφορούν;) δημιουργούν φοβικά και συνάμα απαξιωτικά συναισθήματα για την πολιτική, που καλώς ή κακώς παραμένει καθοριστικός χώρος δράσης και σκέψης. Αν προσθέσει κανείς στα παραπάνω και τον ιδιαίτερα προστατευτικό τρόπο ανατροφής των παιδιών στην ελληνική οικογένεια, την υψηλότατη ανεργία μεταξύ των νέων και την εν γένει ανασφάλεια για το μέλλον, που συχνά δεν ορίζεται από εμάς τους ίδιους, εύκολα ερμηνεύει την ανάπτυξη μηχανισμών οπισθοδρόμησης και συντήρησης.
Οι φοιτητές είναι το είδωλο στον καθρέφτη της κοινωνίας. Είναι το αποτέλεσμα της οικογένειας, της εκπαίδευσης και των καταπιεστικών αντιλήψεων του πάντοτε αντιδραστικού μέσου όρου. Το ανάθεμα δεν είναι για αυτούς, αλλά για μας. Και αν τον μύθο τους τον γκρέμισαν, εμείς πρέπει να τους δώσουμε τα υλικά για να τον ξαναχτίσουν. Μπορούμε;